Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, z inicjatywy własnej lub inicjatywy mieszkańców, po przeprowadzeniu konsultacji.
Inicjatywa mieszkańców dotycząca utworzenia sołectwa wymaga poparcia, co najmniej 60% mieszkańców danej miejscowości.
Projekt granic sołectwa sporządza wójt w uzgodnieniu z inicjatorami jego utworzenia.
Przebieg granic sołectwa powinien – w miarę możliwości – uwzględniać naturalne uwarunkowania przestrzenne, komunikacyjne, więzi społeczne i gospodarcze, a także czynniki historyczne, które miały wpływ na ukształtowanie się danej wspólnoty.
Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka.
Kadencja organów jednostek pomocniczych trwa 4 lata.
Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania.
Sołtys korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym.
Przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej (sołtys) może uczestniczyć w pracach rady gminy, bez prawa udziału w głosowaniu.
W gminie Lelis jednostkami pomocniczymi są sołectwa. Jest ich 23 tj.:
- Białobiel
- Dąbrówka
- Długi Kąt
- Durlasy
- Gąski
- Gibałka
- Gnaty
- Kurpiewskie
- Lelis
- Łodziska
- Łęg Przedmiejski
- Łęg Starościński
- Łęg Starościński - Walery
- Nasiadki
- Obierwia
- Olszewka
- Płoszyce
- Siemnocha
- Szafarczyska
- Szkwa
- Szafarnia
- Szwendrowy Most
- Aleksandrowo